W dniu 29 pazdziernika w nowej siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie odbył się finał kolejnej edycji nagrody Świadek Historii. Jak relacjonuje Wikipedia Nagroda została ustanowiona przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w 2009 roku. Nagroda może być przyznana instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii Narodu Polskiego, których działalność jest zbieżna z ustawową działalnością Instytutu Pamięci Narodowej. Nagrodę przyznaje Kapituła, której przewodniczącym jest Prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Corocznie przyznawane jest do sześciu nagród w każdym rejonie -oddziale regionalnym IPN może ona być przyznana tej samej osobie ,instytucji tylko raz.
W każdym oddziale IPN są powoływane komisje nominujące, którym przewodniczy dyrektor oddziału. Komisja nominująca weryfikuje zgłoszone wnioski oraz dokonuje oceny zgłoszeń oraz nominuje kandydatów do nagrody. O przyznaniu nagród decyduje kapituła nagrody, której przewodniczy prezes IPN. Kapituła zatwierdza zatwierdza protokoły komisji nominujących, dokonuje oceny kandydatur, podejmuje uchwałę w sprawie wyboru osób do uhonorowania. Corocznie przyznawane jest do sześciu nagród w rejonie .Nagrodę wręcza Prezes Instytutu Pamięci Narodowej. W 2024 roku kapituła postanowiła uhonorować ,nagrodzić 5 osób i jedną instytucje. Tą instytucją jest Towarzystwo Przyjaciół Muzeum W. Witosa w Wierzchosławicach. Laureatami XIII edycji nagrody Świadek Historii zostali również Danuta Paszkowska Polonistka. Prowadzona przez nią działalność naukowa i społeczna łączy zainteresowanie słowem z szacunkiem dla historii.
Zbigniew Garlicki, fotograf działacz opozycji antykomunistycznej od młodych lat uczestniczył w wystąpieniach społecznych m.in. w marcu 1968 roku, grudniu 1970 roku i po śmierci S. Pyjasa.
Wojciech Hausner, nauczyciel, samorządowiec, harcerz. Jedną z życiowych pasji realizuje jako kierownik zespołu redakcyjnego Bronowickich Zeszytów Historyczno -Literackich.
Jerzy Jabłoński działacz podziemnych struktur Solidarności.
Leszek Jaranowski, działacz opozycji antykomunistycznej członek nowohuckiej solidarności drukarz, kolporter niezależnych wydawnictw w latach 1983 -1989.
Uzasadnieniem przyznania nagrody dla Towarzystwa była ponad 50 letnia działalność Towarzystwa począwszy od aktywności w środowisku lokalnym do działalności o zasięgu ogólnopolskim ,a nawet poza granicami kraju. głównym zadaniem Towarzystwa było pogłębianie wiedzy na temat życia i działalności Wincentego Witosa, Stanisława Mierzwy. Towarzystwo zainicjowało szereg spotkań, odczytów i obchody rocznicowe. Stara się także o nazywanie instytucji, szkół ulic miejsc imieniem Witosa, Macieja Rataja oraz innych lokalnych działaczy PSL, samorządowców, żołnierzy batalionów chłopskich. Upór i determinacja S. Mierzwy i grupy jego najbliższych współpracowników doprowadziła do powstania Muzeum W. Witosa w Wierzchosławicach.
Towarzystwo doprowadziło do odsłonięcia popiersia Witosa w Wierzchosławicach oraz pomnika w Tarnowie , organizuje Dożynki Reymontowskie, a także od ponad 40 lat Zaduszki Witosowe. Wydaje biuletyn „Piast. Z Zagrody Wincentego Witosa”. Towarzystwo nieustannie kontynuuje współpracę z szkołami, nawiązuje nowe kontakty i współpracę z szkołami noszącymi imię Witosa , M. Rataja, S. Mikołajczyka, Batalionów Chłopskich. Towarzystwo było organizatorem wielu ogólnopolskich konkursów wiedzy historycznej dla młodzieży.
Towarzystwo stara się także zachować materialną spuściznę po swym patronie, m.in. zebrano fundusze i przeprowadzono remont krytego strzechą domu rodzinnego Witosa.
Osobny rozdział działalności Towarzystwa to współpracują z IPN na różnych szczeblach. W 2007 r. odbyła się sesja naukowa pt. „Koniec jałtańskich złudzeń. Sfałszowane wybory 19 stycznia 1947 r.”, wspólnie z Oddziałem IPN w Krakowie doprowadziło do odsłonięcia tablicy upamiętniającej 60. rocznicę tzw. procesu krakowskiego działaczy Zrzeszenia WiN oraz PSL. Owocem współpracy jest również publikacja o mec. Stanisławie Mierzwie, bliskim współpracowniku Witosa oraz komiks historyczny pt. „Wincenty Witos. Premier rządu 1920”.
W styczniu 2024 r., podczas obchodów 150. rocznicy urodzin Witosa, zaprezentowana została wspólna, pięciotomowa publikacja IPN i Towarzystwa – „Wincenty Witos. Dzieła wybrane”
Gośćmi krakowskiej gali wręczenia nagród byli m.in. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki wojewoda małopolski Jan Krzysztof Klęczar. Skierowali do laureatów słowa podziękowania za upominanie się o pamięć historyczną, za upominanie się o bohaterów polskiej wolności, za ocalanie od niepamięci.
Henryk Wojciechowski
